Chiếu sáng tốt sẽ tạo được môi trường thị giác bảo đảm cho mọi người quan sát, di chuyển an toàn và thực hiện các công việc thị giác hiệu quả, chính xác và an toàn không gây ra mệt mỏi thị giác và khó chịu. Vì vậy ánh sáng trong phòng sạch là một yếu tố rất quan trọng cần phải đảm bảo các tiêu chuẩn đề ra theo quy định.

Tiêu chuẩn quốc gia về ánh sáng nơi phòng làm việc

TCVN 4879 (ISO 6309) Phòng cháy - Dấu hiệu an toàn

TCVN 7437 (ISO 6385) Nguyên lý Ecgônômi trong thiết kế hệ thống làm việc

ISO 3864Màu sắc an toàn và dấu hiệu an toàn

CIE 13.3 – 1995Phương pháp đo và xác định độ hiển thị màu của nguồn sáng

CIE 97 – 1992Bảo dưỡng hệ thống chiếu sáng điện trong nhà

CIE 117 – 1995lóa mất tiện nghi khi chiếu sáng trong nhà

Tiêu chí thiết kế môi trường ánh sáng trong phòng sạch

 Sự phân bố độ chói

• Cần cân bằng tốt độ chói thích nghi để tăng độ nhìn chính xác, độ nhạy tương phản.
• Sự phân bố độ chói không đều trong trường nhìn cũng ảnh hưởng đến sự tiện nghi thị giác và cần phải tránh: - độ chói quá cao sẽ gây chói lóa - tương phản độ chói quá lớn sẽ gây mỏi mắt vì mắt thường xuyên phải thích nghi lại.
• Môi trường có độ rọi và độ tương phản quá thấp sẽ gây ức chế khi làm việc - cần chú ý đảm bảo sự thích nghi của mắt cho người làm việc đi lại qua các khu vực khác nhau trong một tòa nhà.
• Đối với các bóng đèn điện góc che chắn tối thiểu cho độ chói của bóng đèn không được nhỏ hơn các giá trị đưa ra trong bảng sau:

 Độ rọi

• Độ rọi xung quanh vùng làm việc phải tương ứng với độ rọi ở vùng làm việc và phải đưa ra sự phân bố độ chói hài hòa trong trường nhìn. Sự thay đổi nhanh về không gian của độ rọi xung quanh vùng làm việc có thể dẫn đến sự không thoải mái và căng thẳng (stress) thị giác.
• Độ rọi duy trì xung quanh vùng làm việc có thể thấp hơn độ rọi làm việc nhưng không được nhỏ hơn các giá trị trong bảng sau:

 Hướng chiếu sáng

• Chiếu sáng từ một hướng nhất định có thể làm rõ các chi tiết trong công việc thị giác, làm tăng độ nhìn rõ và công việc thực hiện dễ dàng hơn. Đặc biệt quan trọng đối với các công việc có các chi tiết nhỏ và các nét khắc/ các rãnh xoi.
• Chiếu sáng không nên định hướng quá nhiều bởi có thể tạo bóng đổ đậm nét, cũng không nên chủ yếu là ánh sáng khuếch tán nếu không hiệu ứng nổi sẽ mất hoàn toàn và tạo nên môi trường ánh sáng đơn điệu buồn tẻ.

 Màu sắc của ánh sáng

• Sự lựa chọn màu ánh sáng là vấn đề tâm lý, thẩm mỹ và quan niệm về ánh sáng trắng tự nhiên. Sự lựa chọn còn phụ thuộc vào độ rọi, màu sắc trong phòng, các đồ dùng nội thất và khí hậu mỗi vùng. Vùng khí hậu nóng nực màu ánh sáng lạnh thường được ưu tiên, và ở vùng khí hậu lạnh thì ánh sáng ấm hay được chọn.
• Sự thể hiện màu: Một điều quan trọng đối với cả hiệu suất làm việc và cảm giác tiện nghi, thoải mái là màu sắc của các vật thể trong môi trường chiếu sáng được thể hiện chính xác, rõ ràng, tự nhiên nhất.
• Để biểu thị khách quan tính chất thể hiện màu của một nguồn sáng người ta đã đưa ra chỉ số thể hiện màu chung Ra. Giá trị phù hợp để sử dụng của Ra là từ 80 đến 100. Ngoài trừ chiếu sáng trong các xưởng cao và chiếu sáng ngoài nhà. (Đèn công nghiệp treo ở độ cao trên 6m). Song ngay cả trong trường hợp này cũng phải có biện pháp thích hợp để bảo đảm sử dụng các bóng đèn có chất lượng thể hiện màu cao ở những chỗ làm việc thường xuyên và những nơi cần phải nhận rõ màu sắc an toàn.

 Sự nhấp nháy

• Hiện tượng nhấp nháy gây mất tập trung khi làm việc và còn gây hiệu ứng tâm lý như nhức đầu. Hệ thống chiếu sáng phải được thiết kế tránh hiện tượng nhấp nháy và hiệu ứng hoạt nghiệm. Hiệu ứng hoạt nghiệm có thể dẫn đến những tình huống nguy hiểm do nhận biết sai lệch về chuyển động của các máy móc có bộ phận quay hoặc chuyển động theo chu kỳ.
• Để tránh hiện tượng này bằng cách sử dụng nguồn điện một chiều hoặc sử dụng các bóng đèn có tần số cao (khoảng 30 kHz) hoặc lắp hệ thống đèn vào các pha khác nhau của nguồn điện.

 Chiếu sáng sự cố

Phải có hệ thống chiếu sáng khẩn cấp để khi xảy ra sự cố gì, con người có đủ ánh sáng để di chuyển ra ngoài.

Yêu cầu đối với đèn sử dụng trong phòng sạch

Phòng sạch là môi trường yêu cầu nghiêm ngặt về các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất. Vì vậy, đèn phòng sạch cũng cần đáp ứng những tiêu chuẩn nhất định để phục vụ tốt nhất cho quá trình sử dụng.

• Chống bụi: Phòng sạch là một môi trường không cho phép sự xuất hiện của bụi bẩn. Yêu cầu về khả năng chống bụi được yêu cầu với tất cả các thiết bị trong phòng sạch, kể cả đèn phòng sạch.
• Chống thấm, chống gỉ: Trong phòng sạch có rất nhiều đồ đạc và thiết bị. Đèn chiếu sáng phải chống thấm, thống gỉ để không ảnh hưởng đến các thiết bị trong phòng.
• Hoạt động ở nhiệt độ thấp, hạn chế tỏa nhiệt: Một số phòng sạch được thiết kế để hoạt động ở nhiệt độ thấp, thậm chí là nhiệt độ âm. Đèn bình thường sẽ không thể hoạt động ở mức nhiệt độ này. Một số loại đèn có thể tỏa nhiệt trong quá trình chiếu sáng, ảnh hưởng đến nhiệt độ của phòng. Vì vậy, đèn phòng sạch phải có khả năng hoạt động ở nhiệt độ thấp và hạn chế tỏa nhiệt nhiều.
• Chỉ số hoàn màu: Chỉ số hoàn màu phản ánh độ trung thực màu sắc của vật khi có ánh sáng chiếu vào. Đèn

phòng sạch phải có chỉ số hoàn màu > 85Ra để phản ánh đúng nhất màu sắc của các đồ vật trong phòng.

• Độ an toàn: Đèn không phát ra tia UV để hạn chế việc gây chói mắt, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và chất lượng công việc. Bên cạnh đó đèn phải có khả năng chống cháy nổ.
• Tuổi thọ và bảo dưỡng: Đèn phòng sạch có tuổi thọ cao sẽ hạn chế việc thay thế, sửa chữa, ảnh hưởng đến quá trình làm việc. Thiết kế thuận tiện cho quá trình sửa chữa và bảo hành sẽ giúp tiết kiệm thời gian khi xảy ra sự cố.